Wprowadzenie

Tłuszcze (lipidy) są ważnym materiałem energetycznym oraz składnikiem tkanek. Są też rozpuszczalnikiem dla wielu substancji niezbędnych w procesach życiowych organizmu, a dostarczanych z pożywieniem. Z jednego ich grama można uzyskać energię o wartości 9 kcal. Tłuszcze zazwyczaj nie podlegają spalaniu w dniu ich spożycia, lecz są odkładane w tkance tłuszczowej i mogą być spalane następnego dnia. Nadmiar tłuszczu może odkładać się w formie triacylogliceroli, które stanowią zapasowy materiał energetyczny wykorzystywany w okresie niedoboru pożywienia.

Kwasy tłuszczowe, otrzymywane z rozkładu triacylogliceroli, podlegają spalaniu w drugiej kolejności, po chętniej przyswajanej przez organizm glukozie. Ich rola polega na uzupełnieniu braków energetycznych. Niektórzy uważają, że spożycie tłuszczów powinno być niewielkie, inni, że może być większe, ale tylko wtedy nie szkodzi, gdy takie same ilości tłuszczów są spożywane i spalane.

Proporcje pomiędzy tłuszczami (kwasami tłuszczowymi) nasyconymi, jednonienasyconymi i wielonienasyconymi powinny wynosić ok. 1:1,5:1.

Jak już wspomniano, tycie polega na odkładaniu tłuszczów w tkance tłuszczowej. Dochodzi do tego, gdy w określonym czasie organizm więcej tłuszczów odkłada, niż spala. Nierzadko bierze się z tego pogląd, że przed tyciem chroni ograniczone ich spożycie. Bywa, że taki pogląd przekształca się w fobię antytłuszczową, która najczęściej prowadzi do tycia. Tymczasem organizm ludzki prawdopodobnie dąży do spalania takiej samej ilości tłuszczów, jaką odłożył. Tyjemy, jeśli sposobem odżywiania przeszkadzamy mu w tym. Polega to na hamowaniu spalania tłuszczów. Hamowanie spalania tłuszczów występuje najczęściej wtedy, gdy poziom glukozy we krwi jest zbyt wysoki lub wzrastający, a także przy zbyt niskim poziomie glukagonu, wynikającym z nadmiaru insuliny.

Do najważniejszych czynników sprzyjających mobilizacji spalania tłuszczów należą ustabilizowanie poziomu glukozy we krwi oraz wzrost poziomu adrenaliny i kortyzolu powodowany wysiłkiem fizycznym.

Skutki nadmiernego spożycia tłuszczu

Konsekwencje nadmiernego spożywania tłuszczu są uzależnione od jego rodzaju. W przypadku nadmiernego spożycia nienasyconych kwasów tłuszczowych o konfiguracji trans można spodziewać się podwyższenia stężenia insuliny we krwi i zaburzeń pracy układu odpornościowego. Z kolei spożycie nadmiernej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych skutkuje wzrostem stężenia cholesterolu we krwi, co zwiększa ryzyko wystąpienia miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Dodatkowo występuje związek występowania niektórych nowotworów z nadmiernym spożyciem tłuszczów.

Skutki niedoboru tłuszczu w pożywieniu

Jeśli dostarczamy do organizmu zbyt małe ilości tłuszczu będzie to wywoływało zaburzenia wchłaniania witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E i K), a w konsekwencji ich niedobory. Może także wiązać się z dostarczaniem do organizmu niewystarczającej ilości energii, niezbędnej do jego prawidłowego funkcjonowania. Jeśli jednak ograniczenie tłuszczu będzie kompensowane np. wzrostem spożycia węglowodanów, może to sprzyjać wystąpieniu hipertriglicerydemii. Innymi objawami niedostatecznego spożycia tłuszczu są: zmniejszenie odporności na infekcje, zwiększona kruchość naczyń krwionośnych czy zaburzenia pracy nerek.

Chcesz wiedzieć ile tłuszczu dostarczasz swojemu organizmowi?

Artykuł został opracowany na podstawie książki Zbigniewa Młynarskiego „Jedz Dobrze i Nie Tyj„